Lưu Trọng Lư
Khói Lam Chiều
Chương I
Trên một đám lá ủ lại thành chiếu nằm, con Vịnh vươn mình một cái, đưa tay dụi mắt rồi ngồi phắt dậy…Trời đã chiều hẳn. Bóng vàng còn lảng vảng trên những chòm thông xì xào hát với ngọn gió chiều.
Con Vịnh nhìn ra bốn phía rừng, tịnh ko thấy một bóng người, một bóng thú: những bạn đồng nghiệp của nó đã đập bò về trong xóm từ hồi nào rồi. Mấy con chim bồ chao từng hồi một, đành ở trong bụi rậm, báo trước cảnh hoàng hôn sắp đến, cảnh hoàng hôn dữ dội.
– Chết tôi rồi! Con trâu bạch chạy đi ăn lúa ở phương mô rồi nữa!
Mình mẩy toát mồ hôi, nó bưng mặt khóc. Nó chợt nghĩ đến những hình phạt ghê gớm mà nó cứ phải chịu trong hôm vừa rồi và sẽ phải chịu trong tối hôm nay nữa. Suốt hôm qua nó làm việc ko hề hở tay…Hết xay lúa nó quay ra giã gạo, rồi giần, rồi sàng, rồi canh 1 qua, rồi canh 2 qua, cho đến canh 5 nó vừa đặt lưng xuống, chưa kịp nhắm mắt thì gà ở ngoài chuồng đã giục giã gáy sáng. Rồi suốt ngày hôm nay nó phải ngủ đứng, ngủ ngồi cho lại sức, để con trâu bạch thoát đi lúc nào ko hay…
Bỗng…1 làn gió chạy qua, trong những bụi sim già, cành lá sột soạt đánh vào nhau như gọi dậy cái sầu ủ rũ ở trong rừng sâu u tịch. Và từ chốn xa xôi lại, con Vịnh lắng tai nghe có tiếng sáo trúc đưa tới, dìu dặt, khoan thai…Nó thấy như có 1 tia hi vọng đến làm ấm áp lòng nó, nó thấy cái lạnh lẽo đìu hiu ở trong rừng sim tiêu tán hết…
Tiếng sáo ngừng hẳn…nó nghe tiếng véo von hát:
“Vì mây cho núi lên trời,
Vì chưng gió thổi hoa cười với trăng…”
Rõ ràng là tiếng thằng Đối, con ông phó Thanh, hát ở bên kia bụi lau. Quên cả nỗi buồn bực ở trong lòng, con Vịnh cất giọng nối theo:
“Đến đây những suối cùng khe,
Chân sim bóng núi tiếng ve gọi sầu”
Thằng Đối ngẩng đầu lên, lẩm bẩm một mình:
-Giọng ai như giọng con Vịnh?
Rồi lại cặm cụi làm việc, nó cố đan nốt cái giỏ cỏ…
– Anh Đối , trời tối rồi, anh chưa về ừ?
Con Vịnh đã lê đến sau lưng, cười nói đon đả.
– Tôi có ý chờ cô để về luôn một thể.
– Cảm ơn anh lắm lắm!
Nhưng nó vừa sực nhớ đến trâu của nó, nó rưng rưng nước mắt, hỏi thằng Đối:
– Anh có thấy con trâu của tôi chạy ngả mô không anh?
– Có, nó chạy vào rú rậm.
– Đừng nói đùa, tội nghiệp, anh!
– Nói chơi đấy, tôi thấy nó chạy vào rẫy ông Trưởng Điến.
“Trưởng Điến” hai chữ tên ấy, gợi vào trí con bé bao nhiêu điều hung ác, khó chịu. Nó còn nhớ rành mạch rằng: đã có lần trâu của nó ăn hết một bụi lúa của lão trưởng Điến, bị lão bắt về và đòi cho kì được 5 quan tiền vạ. Nó còn nhớ chủ nó hôm ấy lột sạch cả quần áo nó, và trời rét căm căm, bắt nó nằm ngoài chuồng lợn. Thế đã hết đâu, 5 quan tiền vạ ấy chủ nó lại trừ vào tiền công của nó nữa.
Nó lại sợ lần này rồi cũng đến như lần trước, nó khóc òa lên.
Bỗng thằng Đối rú lên một cách dễ sợ:
– Vịnh, mày trông kìa, trốn mau! Trèo lên cây…
Con Vịnh chả trông thấy gì, hoảng hốt theo thằng Đối trèo lên cây đa. Một bầy lợn rừng hung hăng ở đâu tiếng đến, những cái nanh nhe ra như cái lưỡi lê hung tợn
Con Vịnh đứng ở trên cây, đưa tay nắm chặt lấy tay thằng Đối, quên lửng đi rằng mình năm nay đã là 16 tuổi. Thằng Đối sung sướng quá, âu yếm bảo con Vịnh rằng:
– Vịnh, em đừng sợ! Chốc nữa bầy lợn tan đi nơi khác, tôi sẽ đưa em về.
Quả vậy, bầy lợn đã đem nhau đi nơi khác, tiếng ục ịch nghe đã xa xa. Yên lòng, con Vịnh nghe theo thằng Đối xuống đất.
Nhưng bây giờ, cả rừng đã tối đen lại. Người ta như thấy đi trong một hang tối, và nghe có những tiếng rất lạ lùng, ghê gớm.
Hai con cú mèo trên cành đa, trao đổi nhau những lời ảm đạm.
– Anh Đối, ngọn gió lạnh quá!
Để tôi đốt lửa lên mà sưởi ấm, rồi ta cùng về.
Cái ý nghĩ “về” làm cho con Vịnh rợn cả người, nó nhớ đến con trâu của nó, đến những hình phạt đang chờ đợi nó.
– Về, chả về thì đừng.
Câu nói của con Vịnh làm cho thằng Đối ngạc nhiên và mỉm cười. Thì chính trong trí thằng Đối vừa rồi cũng có 1 cái tư tưởng như thế. Nó muốn ở lại trong rừng sâu và qua một đêm thú vị, bên cạnh con Vịnh.
Im lặng, nó đi lượm mấy cành củi khô, rồi châm diêm lên đốt. Ngọn lửa như kéo lại sự vui vẻ ở trong lòng cô bé. Hai đứa vừa sưởi vừa chuyện trò giòn giã như ngô rang.
Thằng Đối lấy ra một đùm cơm với một gói muối vừng hồi trưa còn lại, chia nhau ăn rất vui vẻ. Giữa bữa cơm, con Vịnh đem chuyện nhà ra kể cho thằng Đối nghe, như kể cho một người anh ruột. Con Vịnh khi sinh ra đời chẳng biết có cha. Nó ở với mẹ nó, một cụ già đầu đã lâm râm bạc, và mắt đã bắt đầu muốn lòa. Giá nó sinh ra sớm hơn một chút thì có lẽ bớt khổ.
Cảnh nhà thì nghèo, trong lúc mẹ nó không làm được gì vì già yếu, thì nó cũng chả làm công việc gì, vì còn khờ dại. Mẹ già con muộn, lo sống lây lất cho qua ngày tháng, để đợi…mẹ nó ngày xuống lỗ, còn nó thì…đi ở thuê…
Khen cho tạo hóa cũng khéo sắp đặt, cái nhà xiêu vẹo và rách nát thường ngày che mẹ con con Vịnh lúc nắng lúc mưa, ngày nay vừa vặn bán đi để mua cái thọ đường cho bà cụ. Bà cụ thở hơi cuối cùng. Trong khi cái xác ma của bà êm ấm, thì con bà sống cầu bất cầu bơ, không nơi nương tựa. Rồi cực chẳng đã nó phải chui đầu vào ở mướn cho nhà ông bà Ngưỡng, 1 năm được 5 quan tiền công, cái số tiền đủ mua lễ vật để lo giỗ, kị cho mẹ nó.Thằng cha Bá Ngưỡng khắp cả vùng Phú Mỹ ai lại không gớm cái mặt nó. Nó bủn xỉn, nó keo cú, nó tàn nhẫn đến nỗi con Vịnh làm thuê cho nó 6,7 năm trời mà nó chỉ sắm cho được vài bộ quần áo vải, và tiền công thì nay lần mai lửa, chỉ mong có dịp để trừ bớt , để quịt. Con Vịnh thì ngày vào rừng chăn trâu, đêm thì công việc bề bộn,khổ nhục đến điều. Tội nghiệp con bé ko bao giờ dám mở miệng than lấy nửa lời. Hôm thì lão bảo trâu lão ăn đói, hôm thì lão kêu trâu lão ốm giơ xương, bao giờ lão cũng kiếm cho được vài cớ để rầy mắng con bé. Lão có một cách trừng phạt rất lời lợi cho lão, là mỗi khi con Vịnh có lỗi là lão bắt nó làm việc gấp đôi, gấp 3…
Con Vịnh ngồi thuật chuyện của mình cho thằng Đối nghe, hai khóe mắt liu riu như muốn khóc. Thằng Đối thì ngồi tần ngần không nói một tiếng, lâu lâu nó bỏ thêm vào đống lửa một vài que rào, cho ngọn lửa đượm mãi, là ý nó không muốn để cho câu chuyện của con Vịnh phải ngưng lại một phút nào. Mỗi khi nó nghe con Vịnh kể tới một chỗ thương tâm thì thằng Đối lại ngẩng lên nhìn trộm một cái. Dưới bóng lửa rọi lại, nó thấy hai má con Vịnh đỏ ửng, thì nó nhận thấy con Vịnh dễ thương lắm, đẹp lắm, đẹp hơn hết cả những đứa con gái ở vùng này. Nhưng miệng nó ko thốt ra được một lời âu yếm, để chia khổ với con Vịnh, trong lúc bụng nó chứa chan cảm tình, muốn nắm lấy tay con Vịnh và kéo vào lòng nó.
– Vịnh, em kể hết chuyện đi.
– Hết rồi, chuyện của em chỉ có thế thôi!
Rồi cả 2 đứa ngồi thừ ra nhìn những que rào nổ lắc rắc…Xa xa con tắc kè điểm từng tiếng một, do cái thời khắc lạnh lùng qua. Chập lâu thằng Đối chỉ nói được một câu để tỏ cái nỗi lòng của nó đối với con Vịnh:
– Thôi, em hãy ngủ đi, mai anh sẽ giúp em tìm cho được con trâu.
Ngoan ngoãn, con Vịnh ngả xuống cái…”chiếu lá”. Nhưng nhắm mắt lại, nó đã thấy cái hình ảnh dữ tợn của thằng cha trưởng Điến sừng sộ đòi cho được 5 quan tiền vạ. Nó kéo cả thằng Đối nằm bên nó cho được yên lòng.
Xa xa, con tắc kè ung dung điểm từng tiếng một, do cái thời khắc lạnh lùng đi qua, cái thời khắc trầm trọng ở trong rừng khuya.
Sách cùng tác giả
