“Việt điện u linh tập” được viết ra trong một thời đại xa xưa nên không khỏi mang những hạn chế do điều kiện lịch sử… Cuốn sách chứa đựng thế giới quan thần bí, mang tư tưởng thần linh chủ nghĩa trộn lẫn với ý thức hệ phong kiến… Tuy nhiên, nếu tước đi cái vỏ tôn giáo thì đằng sau câu chuyện của các thần linh lại bao trùm và phản ánh những lý tưởng tốt đẹp và niềm tin tưởng chân thành của nhân dân ngày xưa.
“Truyện Quảng Lợi Đại Vương” (tức Thần Long Độ) là một thí dụ tiêu biểu. Ở đây tín ngưỡng chỉ là cái vỏ mà nội dung chính là ý thức phản kháng, sức mạnh quật cường của nhân dân Việt nhằm chống lại những âm mưu quỷ quyệt của Cao Biền, một viên quan đô hộ đến từ Trung Quốc… Ngoài ra còn có thể kể đến “Truyện Bố Cái Đại Vương” (tức Phùng Hưng), “Truyện Trương Hống, Trương Hát”, v.v…Đây đều là truyện kể về việc thần linh đời trước đã “hiển linh” để “phù trợ” các anh hùng đời sau chống quân xâm lược như thế nào…
Như vậy, mặc dù còn hạn chế, “Việt điện u linh” tập vẫn có giá trị không nhỏ. Ngoài giá trị lịch sử, giá trị chủ yếu của sách còn ở chỗ, nó chứa đựng được những tâm tư tình cảm, thể hiện được những truyền thống tốt đẹp và sức mạnh của dân tộc Việt…
_Nguyễn Phương Chi_
“Là cuốn sách chép sự tích thần thánh, lại soạn dưới thời phong kiến, Việt điện u linh có nhiều chỗ hoang đường và những quan điểm ít nhiều bị hạn chế bởi thời đại. Nhưng trong công tác nghiên cứu lịch sự và văn học hiện nay, Việt điện u linh cũng giúp chúng ta những tài liệu để tìm hiểu đời sống tinh thần và văn hóa của dân tộc ta trong một giai đoạn. Ngoài ra về một phương diện nào, cuốn sách còn có thể bồi dưỡng lòng tự hào dân tộc, tinh thần yêu nước và nhân đạo, như nhiều di sản văn hóa khác của dân tộc còn lại đến ngày nay.”
– Dịch giả:Trần Đình Rự
“Nếu như biết tước lột đi cái vỏ tôn giáo thì sẽ thấy rằng việc thờ cúng thần linh nhiều khi còn bao hàm những ý nghĩa tốt đẹp và những niềm tin tưởng chân thành của nhân dân thời xưa. Xét cho kỹ thì đây cũng là một hình thức bảo vệ truyền thống khá đặc biệt. Việc thờ cúng thần linh một mặt có màu sắc tôn giáo, một mặt gắn liền với ký ức vững bền của dân tộc ta về những kỳ tích của mình trong quá khứ và niềm tự hào chính đáng vì những bước tiến trong hiện đại và tương lai.”
– GS Đinh Gia Khánh
Nguồn: dtv-ebook.com
